buy medication online
Okoliczności egzekucji na Pałatkach Drukuj
 
 
W niedzielę, 11 lipca 1943 r., na kolonii nazywanej Winna-Wydziory Niemcy zaskoczyli partyzantów AK i łączników spotykających się w leśniczówce Franciszka Cieciery, ps. „Siwy”. Na Wydziorach znajdowała się w tym czasie baza  Obwodu AK „Tygrys 6” Bielsk Podlaski. Była ona pod opieką niedawno zawiązanego, „kadrowego” oddziału Armii Krajowej, złożonego z dwóch drużyn. Siedziba bazy znajdowała się w ziemnym bunkrze, gdzie obok łóżka było radio i powielacz, na którym drukowano wiadomości oraz gazetkę „Polska Walcząca”. Pierwsza drużyna składała się wyłącznie z pochodzących z Warszawy młodych podchorążych, zaś drugą stanowili szeregowcy rekrutujący się z miejscowych „spalonych” członków AK, którzy musieli się ukrywać. Już w marcu tego samego roku doszło u Ciecierów do rewizji, której wczesnym świtem dokonała grupa gestapowców ubranych w cywilne ubrania. Przetrząsnęli wtedy, bez słowa pytania czy czyichkolwiek wyjaśnień, całe gospodarstwo i nic nie znalazłszy odjechali. Ukrywający się tam wtedy Antoni Kaliszewski, ps. „Skromny”, zdążył w porę uciec do otaczającego zabudowania lasu, słysząc warkot samochodu ciężarowego wiozącego niespodziewanych „gości”1.

Feralnego dnia, 11 lipca, w domu Ciecierów przebywało dwóch partyzantów, Kazimierz Rutkowski ps. „Rumun” i postrzelony w niedawnej potyczce z Niemcami pod Lizą Starą, Antoni Kaliszewski. Tym razem mieszkańcy Wydziorów zaskoczeni zostali przez dwóch żandarmów niemieckich i trzech polskich szucmanów.  „Rumun” miał za paskiem parabellum i to wystarczyło do natychmiastowej decyzji komendanta żandarmerii o rozstrzelaniu wszystkich obecnych mężczyzn. Z rękami w górze (Kaliszewski tylko z jedną, bo drugą, postrzeloną, miał na temblaku) wyprowadzono trzech mężczyzn na podwórko i ustawiono pod niskim płotkiem, za którym rosło wysokie już wtedy żyto. Jeden z Niemców, starannie mierząc zastrzelił najpierw Franciszka Ciecierę (l. 40), potem długo mierzył do Rutkowskiego (l. 21) i w memencie kiedy padł strzał, Kaliszewski przeskoczył płotek i przedarł się przez żyto do odległego o kilkanaście metrów lasu. Posłano za nim kilka strzałów. Strzelali najprawdopodobniej również polscy szucmani, ale jak on sam  przypuszczał, strzelali tak żeby nie trafić2. Z powstałego zamieszania skorzystała jeszcze  Aniela Zawaluk z Podgajek, której również udało się uciec. Aresztowano pozostałe osoby przebywające w domu i przewieziono do Ciechanowca. Byli to: matka Franciszka Cieciery - Marianna (l. 70), jego żona - Stanisława (l. 39), syn - Wiesław (l. 5), najmłodszy syn – Wojciech (1 r.), a także Antonina Konobrodzka, siostra Stanisławy oraz Rozalia Moczulska z Ciechanowca. Całą szóstkę rozstrzelano koło cerkwi tej samej nocy lub następnego dnia3. Po opuszczeniu przez żandarmów wraz z aresztowanymi leśniczówki, Kaliszewski wrócił tam w oczekiwaniu na pozostałą czwórkę dzieci Ciecierów, których w tym czasie nie było w domu. Najstarszy, Antoni (l. 18), był w tym czasie u dziewczyny, Janina (l. 15), była na kolonii u koleżanki z rodziny Perekitków, Michał (l. 9) pasł krowy, nie było również Andrzeja (l. 12), korzystającego z wolnego niedzielnego popołudnia. Kiedy pod wieczór wrócili wszyscy czworo, „Skromny”, pod osłoną nocy zabrał ich i zaprowadził każdego w inne miejsce. Janinę doprowadził do pobliskiego Malca, do Konobrodzkiego, ps. „Cichy”, męża aresztowanej ciotki Janiny, ostrzegając go przed prawdopodobnym aresztowaniem i nakazując ukrycie dziecka i siebie. We wsi Ząbki-Niemyje u Wacława Augustynów zostawił nad ranem najmłodszego z żyjących, Michała. Andrzeja umieścił w Patokach koło Brańska u Wandy, siostry Wacława Augustynów. Sam zaś, razem z najstarszym, Antonim, urządził sobie kryjówkę w stodole Stanisława Sobolewskiego, również w Patokach4. Dzieci ukrywały się tam przez resztę okupacji i odnalazły się dopiero po wojnie. We wtorek, 13 lipca 1943 r., na podstawie zdjęć i dokumentów znalezionych w domu Franciszka Cieciery, aresztowano całą rodzinę Wolterów, dwóch braci Janickich, panią Moczulską, matkę Rozalii oraz dwie panny, Marię Mirkowicz i Jadwigę Korycką5. W wyniku przesłuchań zwolniono panią Moczulską i jednego z braci Janickich. Wczesnym rankiem 28 lipca 1943 r., pod Ciechanowcem, na tzw. Pałatkach, Niemcy rozstrzelali Jana Janickiego (nauczyciela) (l. 28), Jadwigę Korycką (l. 23), Marię Mirkowicz (l. 31), Aleksandra Woltera (l. 51), Jadwigę Wolter (l. 41), Ryszarda Woltera (l. 21), Zbigniewa Woltera (l. 23) oraz Annę Danutę Wolter (l. 18)6. Zdaniem Antoniego Cieciery, najstarszego z uratowanych dzieci Franciszka i Stanisławy, osobą, która sprowadziła Niemców do leśniczówki na Wydziorach był polski żandarm  Jan M., na którym tuż po wojnie partyzanci wykonali wyrok śmierci.

____________________________

1 Maszynopis wspomnień Antoniego Kaliszewskiego ps. "Skromny" w zbiorach Archiwum Wschodniego Ośrodka Karta, syg. AW 1/316, s. 35-36.
2 Tamże, s. 48-49.
3 Informacje otrzymane od najstarszego z czwórki uratowanych dzieci Ciecierów, Antoniego, 20 sierpnia 2013 r. To samo potwierdza Tadeusz Olkowicz, syn piekarza z ul. Kościuszki, w swoim Pamiętniku z lat 1939-1943, którego rękopis znajduje się w zbiorach prywatnych.
4 A. Kaliszewski, dz. cyt., s. 49-50.
5 Pamiętnik z lat 1939-1943, rękopis w zbiorach prywatnych, s. 5.
6 Lista rozstrzelanych ustalona na podstawie rozmów z członkami rodzin wszystkich aresztowanych w wyniku akcji w Winnie-Wydziorach. Jedyny autor, jaki do tej pory próbował opisać wydarzenia, które rozpoczęły się wpadką w leśniczówce Ciecierów, a zakończyły egzekucją na Pałatkach, N. Tomaszewski w swojej Historii Ciechanowca do 1989 r., na s. 365, podaje zawyżoną liczbę ofiar (43) oraz myli, za Stanisławem Rutkowskim, Wydziory z Wandzinem. Przytacza i publikuje natomiast, bezcenny list wysłany z ciechanowieckiego aresztu przez Zbigniewa Woltera oczekującego na wykonanie wyroku śmierci, do jego ukochanej narzeczonej, Marii Wierzbowskiej.

                                                           

Mirosław Reczko 

 
 
Pomnik na Pałatkach
 
 
levitra bitcoin buy

Biuletyn Informacji Publicznej

Cyfrowy Urząd

System Informacji Przestrzennej

Informacja Turystyczna 

Projekty unijne

Projekty unijne

COKiS


Wydarzenia kulturalne
wszystkie »»     

ciechanowiec.plciechanowiec.pl